17. Yüzyıl Felsefesi İlk Modernler

Francis Bacon ve Thomas Hobbes
17. yüzyıl felsefesinin genel özelliklerini öğrenecek
Modernliğin ilk temsilcilerinden Francis Bacon’un bilimler sınıflamasını, programını ve idoller öğretisini öğrenip anlayacak
Francis Bacon’ın etik ve siyaset felsefesine katkılarını öğrenecek
Thomas Hobbes’un programını, bilim ve gerçeklik anlayışını öğrenecek
Toplum sözleşmesi kavramı doğrultusunda Thomas Hobbes’un etik ve siyaset anlayışını öğreneceksiniz.

17. yy. Felsefesi Genel Özellikleri

İnsanı eyleminin ve tarihin öznesi kılan yeni ve seküler bir tarih felsefesi

Teolojiden uzak felsefe

Üniversiteden özgürleşmiş bir felsefe

Teosantrik anlayıştan homosantrik anlayışa geçiş

Ulus-devletini kuracak şekilde yeni bir değer sisteminin geliştirilmesi

Sözleşmeci toplum anlayışının gelişimi

Rasyonalist bakış açısının gelişimi

Aklın yegane otorite olarak kabulü

Doğaüstü nedenlerden doğal nedenlere yönelme

Doğayı akıl aracılığıyla yenme ve şekillendirme anlayışı

Bilimsel devrimin taleplerine paralel bir gelişme

Sekülarizm ve klasik doğalcılığın canlanışı

Bilimin sosyal ve politik reformlarda oynayacağı rol için istenmesi

Epistemolojinin ontolojinin önüne geçmesi

Bilen özneyi dış dünyaya bağlayan yeni bir yol olarak “ideler yolu”

Bilimsel yöntemin ampirik (deneyci) ve dedüktif (tümdengelimci) iki boyutu

Yeni kozmoloji dolayımıyla evrenin Tanrı’nın dışında kalması

Dünyanın birliği düşüncesinin gelişimi

Doğrudan insan üzerinden kurulan etik anlayışı

İnsanın iradesine vurgu yapan modern politik öğretilerin gelişimi

Francis Bacon 1: Bilimler Sınıflaması, Programı ve İdoller Öğretisi

Modernlik Anlayışının ilk büyük temsilcileri

Bilgi ile hakikat arasındaki özdeşliğin ortadan kalkması

“Scientia propter potentiam” (“bilgi güç içindir”)

Ezeli-ebedi bir varlık türü olmaması durumunda, hakikatin de olamayacağı

Kesinlik sorunun evrensel çözümünün matematik veya geometride bulunması

Modernlik ruhunun öncülüğünü yapan filozof

İlerici tarih anlayışı

Bilimler Sınıflaması

İlahi ve Beşeri Bilginin İlerlemesi, Novum Organum ve Nova Atlantis

Üçe Ayrılan Felsefe

Fizik ve metafizik olarak doğa felsefesi

Bacon’ın bilgi ağacı

Teorik disiplinlerle (episteme) pratik sanatları (tekhne) birleştirme gereği

Philosophia humanitas (antropoloji) ve philosophia civilis (politika felsefesi)

Bacon’ın programı ve metodolojisi

Bütün bir insani bilginin yeni baştan inşası

Program için gerekli iki ön kabul

Bilim yapmanın doğayı tanımak ve onu kontrol altında tutmak anlamına gelmesi

Klasik Bilim Anlayışının Eleştirisi ve İdoller

Aristoteles’in düşüncelerindeki ölümcül yanlışlar

Zihnin doğru düşünceye kavuşmak için putlardan temizlenmesi

Doğuştan gelen kabile idolleri

Kültürün eseri olarak mağara idolleri

Sözcüklerin zihinde olumsuz etkileri olarak çarşı-pazar idolleri

Geçmişin yanlış felsefi sistemlerinden kaynaklanan tiyatro idolleri

Üç çeşit tiyatro idolü: Aristoteles, ampirik okul ve batıl inançlar

Francis Bacon 2: Etik ve Siyaset Felsefesi

Bacon’ın tümevarım yöntemi

Doğaya egemen olmak için önce ona itaat etme gerekliliği

Duyuları doğru sevk ve idare edecek bir yöntem

Dört adımlı bir yeni bilimsel yöntem

Bacon’ın formlar öğretisi

Maddenin basit yapısal bileşenleri olarak form anlayışı

Bir doğayı meydana getiren yasa olarak form anlayışı

Dört adım: tek tek ele al, olumsuz örnekleri listele, karşılaştır, dışla

Öz ve mevcudiyet listesi” (tabula essentiae et praesentiae)

Tabula graduum veya tabula comparativa

Rejectio ya da exclusio yoluyla tümevarım

Bacon’ın Etik Anlayışı

Materyalist varlık görüşü ve doğa felsefesi

Materyalist bir insan anlayışı

İnsan doğasına dayanan etik anlayışı

Nihai hedef olarak cennet değil yeryüzü mutluluğu

Mutluluğa erişmek için gerekli iki yol

Bacon’ın doğalcı hazcılığı

İnsanlığın bilim ve felsefe yoluyla ıslahı

Toplum ve Siyaset Felsefesi

Dikkatlice planlanıp organize edilmiş bir ütopik toplum

Hakikat ve bilgiyle insanın özgürlüğü ve egemenliği arasındaki açık ilişki

Bacon’da Bruno ve Macchiavelli etkisi

Doğaya egemen olma doğrultusunda belli bir ilerleme ve teknik

Bilgi, kontrolü temin etmeye yönelik bilim anlayışıyla yeni toplum

Geçici, yerel ve muhafazakâr yanında kalıcı, evrensel ve ilerici bir anlayış

İdeal bir düzene taşıyacak devlet ya da politik topluluk

Bacon’da Anglikanizm’in etkisi

Emperyalizmi despotik bir güçten ziyade iktisadi kazanç yoluyla anlayan yeni bir insan sınıfı olarak tüccarların önemi

Nova Atlantis: yeryüzü “teknoloji” cennetinin öyküsü

Filozof ya da bilgelerle, uzmanlar ve halk arasındaki üçlü bir ayrım

Solomon’s House: Süleyman’ın Evi

Ekonomiyi düzenleyip koordine edici mekanizmaları hayata geçirmek

Gerekli bir sıkı kontrol ve sansür

Thomas Hobbes 1: Programı ve Bilim Anlayışı

Rasyonalist, bilimci, yöntemci

Bilim ve siyaseti cüretkâr bir biçimde birleştirme girişimi

Politikaya bir teknisyen kesinliği taşımak

Aristoteles alaycılığı

Politik anlaşmazlıkların potansiyel kaynağı olarak din adamları

Neden modern siyaset felsefesinin kurucularından biri?

Siyasetle bilimi birleştirme teşebbüsü

Doğa durumu mitinin en önemli kurucularından biri

Antik filozoflar neden başarısız oldu?

Macchiavelli ve Bacon etkisi

Hobbes’un amacı ve takip ettiği programı

Felsefenin geçmişle olan bağını tümden koparma azim ve kararlılığı

Mekanik materyalizmine uygun olarak üç ayrı cisim

Doğru bir bilim anlamına gelen geometrinin yöntemi

Evren teorisi, etik ve politikadan oluşan üç kısımlı felsefe

Bilim ya da felsefenin ilerleyiş şekilleri

Bilgi ve bilim teorisi

Dedüksiyonu benimsemiş deneycilik

Düşünce ve nesne arasındaki temsil ilişkisi

Duyumların ve düşüncelerin üstünde ve ötesinde zihnin durumu

Hobbes’un dil anlayışı

Bilimin temelde mantıksal ve dilsel bir etkinlik olması

Bir tür toplama ve çıkarma işlemi olarak akıl yürütme

Sonuçların ve bir olgunun başka bir olguya bağımlılığının bilgisi olarak bilim

Thomas Hobbes 2: Gerçeklik ve Etik Anlayışı

Hobbes’un Gerçeklik Anlayışı

Varlığın en temel öğesi nedir?

Modern metafiziksel materyalizmin kurucusu

Hobbes’un indirgemeciliği

Hobbes’ta mekanik materyalizm

Maddenin en temel özelliği olarak hareket

Bir şeyi veya cismi ötekinden kesin olarak ayırt eden şey nedir?

Hobbes’un etik anlayışı

Psikoloji ve biyolojinin nesnel yasalarına dayanan etik

İnsan eyleminin biricik ve temel amacı

Galileo’nun eylemsizlik ilkesinin biyolojik karşılığı

Hobbes’un insan tasarımı

İştihanın veya arzuların çatışmasının bir sonucu olarak irade

İnsan davranışlarında hareketin iki yönü

Hobbes’un ahlaki öznelciliği

Hobbes’ta psikolojik egoizm

Hobbes hazcılığı ve göreceliği

Hobbes’a göre insan doğası

Sabit olamayan tersine, bir insanda bile sürekli olarak değişebilen iyi

Hobbes’ta istek türleri

Hobbes’ta güç kavramı

Hobbes’un etik egoizmi

Ahlak yasası olarak kendi çıkarını gözetme

İnsan neden fedakarlık yapar?

Hesaplanabilir insan modeli

İnsan davranışlarını yöneten mekanik yasaların çözümlenmesi

Thomas Hobbes 3: Siyaset Felsefesi

Hobbes zamanında İngiltere’nin durumu

Hobbes’un doğa durumu öğretisi

Doğal eşitlik veya yetenek eşitliği

İnsanlar arasında güvensizlik ve savaşın nedenleri

Temel insani motifler: tahakküm etme ve ölümden kaçınma arzusu

Doğa durumunda doğru ve yanlış, adalet ve adaletsizlik gibi kavramlardan söz edilemez

Herkes için bağlayıcı olan “ortak bir güç”

Doğa durumunun mantığını oluşturan şey: ayrım ve özdeşlik arasındaki gerilim

Toplum sözleşmesi: yeni ve sivil bir rasyonalite

Doğa durumu ile sivil toplum durumu arasındaki orta terim olarak “doğal hak” kavramı

Egoizmi meşrulaştırmanın ya da kutsamanın yeni bir yolu: doğal hak

Doğa yasası kavramı

Doğal savaş halinden kurtuluşu sağlayacak olan şey olarak doğa yasası

Toplum sözleşmesi

Egemen güce sahip olmanın gerekliliği

Ortak iyi anlayışı

“İyi yaşam” için değil, fakat “yaşamın kendisi” için politik düzen

Egemenin hakları

Hobbes açısından egemenliğin temel ilkeleri

Egemenin yükümlülükleri

Uyrukların hakları

Devlet türleri ve yönetim biçimleri

İyi ve kötü yönetimlerin farkları

Hobbes’un monarşiyi tercih sebepleri

Tutorial Bar
Logo